Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda medeniýet we media ulgamy ýurdumyzyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugry bolmak bilen, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan durnukly ösdürmegiň netijeli guraly bolup durýar. Watanymyzyň medeniýet ulgamynda ýetilen her bir sepgit dürli jemgyýetçilik işleriniň tutuş toplumyny özünde jemleýär hem-de milletiň ruhy-ahlak baýlygyny artdyrmaga gönükdirilýär.

Häzirki döwürde aragatnaşygyň örän çalt ösmegi netijesinde millionlarça adamlar şol bir wagtyň özünde bolup geçýän hadysalar, wakalar baradaky habarlary hem-de olar boýunça teswirlemeler we düşündirişleri alyp bilýärler. Köpçülikleýin habarlaryň şeýle giň gerim almagy bary-ýogy ýüz ýyl mundan öň hem mümkin däldi. XX asyryň başlary adamzada radio aragatnaşygyny beren bolsa, asyryň ikinji ýarymyndan telewideniýe ösüp başlaýar. XX asyryň ahyry bolsa adamzada interneti we ykjam telefonlary berdi, şeýlelikde XX asyra köpçülikleýin hereket, köpçülikleýin önümçilik, köpçülikleýin aragatnaşyk diýen ýaly köpçülikleýin hadysalar mahsus boldy.

Soňky ýyllarda köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň işini kämilleşdirmek, elektron neşirleriň gerimini giňeltmek we bu ugurda alnyp barylýan işleri yzygiderli ösdürmek döwletimiziň hemişelik üns merkezinde saklanylýar. Şunuň bilen birlikde köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde ýurdumyzyň milli ykdysady nusgasynyň aýratynlyklary hem-de nebitgaz, energetika, ulag, senagat, söwda, oba hojalygy, saglygy goraýyş we syýahatçylyk ulgamlarynyň ösüşi barada giňişleýin maglumatlar beýan edilýär.

Habar beriş serişdeleri - munuň özi islendik döwletiň ruhy ahwalatynyň aýnasy bolmak bilen, döwletiň alyp barýan halk we dünýä ähmiýetli beýik işleriniň hem dabaralandyryjysydyr. Döwlet gurluşyny, onuň ýörelgelerini halka düşündirmekde, içeri hem daşary syýasatyň aýdyň maksatlaryny wagyz etmekde, ýurt we dünýä möçberinde bolup geçýän täzelikleri yzygiderli habar bermekde, bu ulgam bahasyna ýetip bolmajak ähmiýete eýedir. Ol ilatyň gündelik syrdaşy, has takygy bolsa ruhy iýmitidir.

Adamyň, döwletiň we döwrüň arasynda maglumat dolanşygynyň çeşmesi bolan habar beriş serişdeleri döräli bäri, kämillik başlangyçlarynyň ençemesini geçmek bilen öz görnüşlerini we mümkinçiliklerini, gerimini barha giňeldýär.

Habar beriş serişdeleriniň ähli görnüşleri bilen bir hatarda, türkmen milli telewideniýesi özüniň dörän gününden başlap, öz işini kämilleşdirmek ýoluna düşdi.

Häzirki döwürde türkmen telewideniýesi dünýä ülňülerine laýyk gelýän döwrebap enjamlar bilen enjamlaşdyryldy. 2011-nji ýylyň oktýabr aýynda kämil döwrebap serişdeler bilen üpjün edilen «dag başynyň jygasy» diýlip atlandyrylýan Türkmenistan teleradioýaýlymlar merkezi açylyp ulanylmaga berildi. Bu bina özüniň binagärlik aýratynlyklary bilen Ginnesiň rekordlar kitabyna girizildi.

Ýurdumyzyň bu möhüm pudagynyň maddy-enjamlaýyn binýady yzygiderli döwrebaplaşdyrylyp, dünýä ülňülerine laýyk gelýän iň ýokary hilli enjamlar bilen enjamlaşdyrylýar. Şeýlelikde, teleradio studiýalarda täze keşp, görnüş we has amatly iş şertleri emele gelýär. Mysal üçin, döwrebap enjamlaryň döredýän mümkinçilikleri bilen baglylykda, teleýaýlymlarda berilýän keşpleriň we şekilleriň durulygy üpjün edilýär. Gepleşikleri surata düşürýän ýokary hilli wideo enjamlar hem şekilleriň dury we aýdyň düşürilmeginde örän ähmiýetli orun eýeleýär. Şonuň ýaly-da, teleýaýlymlarda görünýän esasy şekillerden başga-da, studiýanyň ýa-da surata düşürilýän ýeriň, ýagny köçede, tebigatda, dürli maslahatlarda we mejlislerde, dabara geçirilýän we beýleki ýerlerde ownuk şekilleriniň hem aýdyň we dury görünmegi işiň hilini we netijeliligini ýokarlandyrýar.

Häzirki wagtda göçme telewideniýe üçin niýetlenilen, dünýä ülňülerine laýyk gelýän we döwrebap tehniki enjamlar bilen üpjün edilen ýörite ulaglaryň telegepleşikleri edil studiýanyň içinde ýaly görnüşde ýazgy etmäge mümkinçilik berýär. Bu teleulaglaryň kömegi bilen ýurdumyzyň islendik künjeginde geçirilýän döwlet ähmiýetli çäreleri, toý baýramçylyklary we beýleki wakalary ýokary hilli, arassa ýazgy etmäge mümkinçilikler döredi.

Häzirki wagtda ýurdumyzyň teleradio ýaýlymlarynyň işiniň dürli ugurlaryny düzgünleşdirýän täze we kämil kadalaşdyryjy hukuk namalar kabul edilýär.  2013-nji ýylyň 4-nji ýanwarynda kabul edilen «Köpçülikleýin habar beriş serişdeleri hakyndaky» Türkmenistanyň Kanuny munuň aýdyň mysaly bolup durýar. Bu Kanun 11 bapdan we 60 maddadan ybarat bolup, ol köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň döredilmeginiň, hereket etmeginiň we ýaýradylmagynyň meselelerini düzgünleşdirýär.

Häzirki döwürde tehnologiýanyň ählumumy ösüşi köpçülikleýin kommunikasiýanyň, telewideniýäniň öňünde-de täze mümkinçilikleri açdy.   Tehnologiýalaryň, aýratyn-da internetiň ýokary derejede ösmegi bilen teleköprüleri guramak işi hem kämilleşýär.

Gepleşikleri göni ýaýlymda bermek we telewideniýäniň aragatnaşyk enjamlary we sanly tehnologiýalar arkaly ýazgy etmek hem-de ýaýlyma bermek önümçilikde-de, gündelik durmuşda-da giňden ulanylýar. 2015-nji ýylda Türkmenistanyň «Türkmen Älem 52⁰E» ilkinji aragatnaşyk hemrasy kosmos giňişligine çykaryldy. Bu emeli hemrasy ummasyz ýurdumyzyň teleradio ulgamynyň işini has-da netijeli alyp barmkada, ýagny teleradio ýaýlymlarda berilýän gepleşiklleriň we ýazgylaryň hilini ýokarlandyrmakda we göni ýaýlymy guramakda uly mümkinçilikleri döretdi.

Döwletimiziň möhüm pudagy bolan köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň işiniň kämilleşdirilmegine aýratyn uly üns berýän türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyza, hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyza berk jan saglyk, Watanymyzyň hem-de halkymyzyň abadançylygy ugrunda alyp barýan giň gerimli işlerinde uly üstünlikleri arzuw edýäris.

Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň talyby,

Dünýägözel Täçmyradowa.

Şu ýylyň 4-nji noýabrynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow tutuş ýurdumyzy gurşap alan ählihalk bag ekmek dabarasyna gatnaşdy. Häzirki wagtda ýurdumyzda ilatly ýerleriň töwereginde täze tokaý-seýilgäh zolaklarynyň döredilmegine aýratyn üns berilýär. Öz çäklerini barha giňeldýän şäherleriň eteklerinde kemala gelýän şeýle zolaklar adamlar üçin örän bähbitlidir.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzda giňden ýaýbaňlandyrylan özgertmeler üstünlikli durmuşa geçirilýär. Ekologiýa abadançylygy Watanymyzy ösdürmegiň konsepsiýasynda esasy ugurlaryň biri bolup, ýurdumyzda adamlaryň mynasyp durmuşy üçin zerur şertleri üpjün etmek boýunça amala aşyrylýan yzygiderli çärelerde öz beýanyny tapýar. Diýarymyzda ekologiýa howpsuzlygynyň pugtalandyrylmagy we abadançylygy baradaky alada Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň alyp barýan durmuş ugurly syýasatynyň aýrylmaz bölegi bolup, her bir türkmenistanlynyň saglygyny we bagtyýar durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilendir.

Mälim bolşy ýaly, ýurdumyzda ählihalk bag ekmek dabarasyna möhüm ähmiýet berilýär, asylly däbe görä, güýz we ýaz pasyllarynda köpçülikleýin bag nahallaryny ekmek boýunça möwsümleýin çäreler guralýar. Şu ýylyň 4-nji noýabrynda Watanymyzyň ähli künjeginde bolşy ýaly, Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynda hem mugallymlaryň, diňleýjileriň we talyp ýaşlaryň gatnaşmagynda köpçülikleýin ýowar çäresi geçirildi. Hakyky zähmet baýramçylygyna öwrülen çäräniň dowamynda arassaçylyk we bag nahallaryna ideg etmek işleriniň guramaçylykly ýola goýulmagy Berkarar döwletimiziň ruhubelent ýaşlarynda, döwlet gullukçylarynda ekologiýa we tebigata söýgi terbiýesini has-da berkitdi. Munuň özi paýhasly pederlerimiziň döreden asylly ýörelgeleriniň döwrebap derejede ösdürilýändigini alamatlandyrýar.

Giň gerimli ekologiýa maksatnamasynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde, ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda hem-de Aşgabat şäherinde ajaýyp tokaý zolaklary döredildi, olaryň çägi barha giňeldilýär. Özüniň dürli görnüşli baglary, bezeg ösümlikleri we gülleri bilen göreni haýrana goýýan ajaýyp seýilgähler we seýilbaglary ak mermerli türkmen paýtagtynyň nurana keşbine has-da gözellik çaýýar.

Ekilen bag nahallaryna agrotehniki talaplara laýyk derejede ideg edilmegi olaryň sazlaşykly ösüşini we ýurdumyzyň dürli künjeginde, paýtagtymyzyň töwereklerinde tokaý zolaklarynyň, seýilgähleriň çäkleriniň giňelmegini üpjün edýär. Häzirki wagtda paýtagtymyzyň günorta künjeginde, Köpetdagyň eteginde pürli hem-de saýaly agaç nahallaryndan ybarat bolan tokaý zolaklarynyň çägi barha giňeýär. Munuň özi bu ýerleriň ösümlik we haýwanat  dünýäsini baýlaşdyrýar hem-de arassa howanyň bolmagyny üpjün edýär. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ekologiýa abadançylygyna gönükdirilen çäreler tebigata aýawly garamak boýunça asylly däpleriň mynasyp dowamydyr.

Şu ýylyň 31-nji oktýabrynda Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynda «Ykdysadyýetde, sosial ulgamda we döwlet dolandyryş ulgamynda emeli intellektiň ornaşdyrylmagynyň ähmiýeti» atly ylmy-amaly maslahat geçirildi. Maslahata akademiýanyň mugallymlary, diňleýjileri we talyplary gatnaşdylar. Ylmy-amaly maslahatda birnäçe çykyşlar diňlenildi we sorag-jogap alşyldy.

Ýeri gelende bellesek, häzirki döwürde ýurdumyzyň bilim ulgamynyň maddy-enjamlaýyn binýady berkidildi, ylym-bilim ulgamyna täzeçil tehnologiýalar, öňdebaryjy tejribeler işjeň ornaşdyrylýar. Dördünji senagat rewolýusiýasyny başdan geçirýän dünýäde kompýuter we beýleki maglumat tehnologiýalary adamlaryň durmuşynyň aýrylmaz bölegine öwrüldi. Şunuň bilen baglylykda, häzirki zaman dünýäde maglumat tehnologiýalarynyň ähmiýetliligi ýylyň-ýylyna ýokarlanýar. Olar adama diňe bir çylşyrymly wezipeleriň hötdesinden gelmäge ýardam bermän, eýsem, onuň işini ýeňletmäge hem ukyplydyr. Emeli intellekt, zatlaryň interneti, uly maglumatlar, blokçeýn, robottehnikasy ýaly sanly tehnologiýalar we gurallar, ýene-de köp zatlar jemgyýeti özgertmäge hem-de ony maglumat jemgyýetine öwürmäge ukyplydyr.

Emeli intellekt – bu ylmyň pudagydyr. Ol dört sany amerikan alymlary Jon Mak-Kartiniň, Marwin Minskiniň, Nataniel Roçesteriň we Klod Şennonyň 1956-njy ýylda Dartmut-kollejde (Hanower, ABŞ) guran tomusky seminarynda resmi taýdan neşir bolup çykýar. Şondan bäri, megerem, ählumumy ünsi çekmek maksady bilen oýlanyp tapylan «emeli intellekt» adalgasy şeýle bir ýaýraýar welin, bu günki gün ol barada hiç haçan hiç zat eşitmedik adama duşup bolmasa gerek. Wagtyň geçmegi bilen informatikanyň bu bölümi barha ösýär we kämilleşýär, intellektual tehnologiýalar bolsa dünýäniň gurluşynyň özgermeginde soňky altmyş ýylda möhüm orny eýeleýär.

Türkmenistanyň ýaş raýatlarynyň döwrebap bilim almaklary, geljekki hünärini saýlamaklary, öz ukyp-başarnyklaryndan doly peýdalanmaklary, durmuş meýilnamalaryny amala aşyrmaklary üçin ähli şertler döredilendir. Şunuň bilen baglylykda, esasy maksat ýaş nesliň ukyp-başarnyklaryny, döredijilik we ruhy mümkinçiliklerini döwletiň hem-de jemgyýetiň bähbitleriniň durmuşa geçirilmegine gönükdirmekden ybarat.

2023-nji ýylyň 30-njy oktýabrynda Türkmenistanyň milli pul birliginiň – manadyň dolanyşyga girizilmeginiň 30 ýyllygy mynasybetli Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynda «Türkmen manady ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşiniň binýady» atly ylmy-amaly maslahat geçirildi. Maslahata akademiýanyň professor-mugallymlary, diňleýjileri, talyplary, Türkmenistanyň Merkezi bankynyň, Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş bankynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar.

Ylmy-amaly maslahatda «Türkmen manady ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşiniň kepili», «Milli manat ösüşleriň kepili», «Türkmen manady – ýurdumyzyň ösüşiniň nyşany», «Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň senagatlaşdyrylmagynyň milli puluň hümmetiniň artmagyna edýän täsiri», «Türkmenistanyň bank ulgamynyň pul-karz hyzmatlarynyň sanlyaşdyrylmagynyň esasy ugurlary», «Geçiş döwrüniň pul-karz syýasatynyň aýratynlyklary» bilen baglanyşykly çykyşlar diňlenildi.

Maslahatda milli manadyň dolanyşyga girizilmegi bilen ykdysadyýetiň sazlaşykly ösmegi, kadaly pul dolanyşygynyň netijeli alnyp barylmagy üçin zerur bolan amatly şertleriň dörändigi nygtaldy. Garaşsyzlyk ýyllarynda türkmen manadynyň kadaly hereketini ýola goýmak, onuň durnuklylygyny, hümmetliligini üpjün etmek, daşary ýurt puluna amatly gatnaşygyny kesgitlemek maksady bilen, 2008-nji ýylda manadyň bu babatda ýeke-täk hümmete geçmek, 2009-njy ýylda manadyň denominasiýasyny, 2015-nji ýylda bolsa dewalwasiýasyny geçirmek boýunça toplumlaýyn çäreler işlenip düzüldi we üstünlikli amala aşyryldy. Şeýle çäreler durnukly ösüşi üpjün etmek bilen, ähli babatda amatly şertleri döretdi.

Maslahatyň ahyrynda Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlarynyň sag, ömürleriniň uzak bolmagy, Watanymy-zyň röwşen geljegi ugrundaky ähli başlangyçlarynda üstünlikler arzuw edildi.